De actualiteit van het Oude Testament. Geweld, offers en beloften
“Meer nog dan het Nieuwe Testament is het Oude Testament voor ons een boek uit een vroegere tijd, duizenden jaren terug, en uit een andere cultuur, het Midden-Oosten. De kerkgeschiedenis laat zien dat de verhoudingen tussen beide Bijbelgedeelten nooit gemakkelijk is geweest”, (67) zo opent prof. dr. M.J. Paul zijn bijdrage aan het boekje. Ook voor mij, en waarschijnlijk voor meer DC’ers, is het begrijpen van het Oude Testament zo makkelijk nog niet.
Overigens vertelt Paul er gelijk bij dat de benamingen Oude en Nieuwe Testament niet zo gelukkig gekozen zijn omdat het ‘oude’ een bepaalde afstand schept doordat er ook iets ‘nieuws’ zou zijn. Die afstand is onterecht. “Het is beter de boeken als een eenheid te beschouwen, waarbij Gods openbaring steeds rijker wordt” (70).
Dat proberen de auteurs dan ook te laten zien. Achtereenvolgens behandelt dr. A Versluis geweld in het Oude Testament, dr. P. de Vries de blijvende betekenis van de offerwetgeving, en prof. dr. M.J. Paul de beloften in het Oude Testament. In ruim honderd bladzijden weten ze een boeiende introductie te geven op deze onderwerpen.
Dr. A. Versluis neemt veruit het lastigste onderwerp voor zijn rekening. Hij schrijft over geweld in het Oude Testament en laat eerst zien dat het Oude Testament ook liefdevol is. Liefde overheerst zelfs, is zijn stelling. Hij laat daarnaast zien dat Gods toorn en liefde, Gods rechtvaardigheid en barmhartigheid altijd dicht bij elkaar liggen en hij laat het eenmalige karakter van het door God geboden geweld tegen de heidense volken zien. “In het verband van de hele Bijbel kunnen geweldsteksten nooit gebruikt worden om geweld in het heden te legitimeren.” Toch geeft hij eerlijk toe dat het een lastig onderwerp is – en dat siert hem mijns inziens. “We hebben niet op alle vragen en moeiten een antwoord. Dat moet bescheiden maken” (36).
Het gedeelte over de blijvende betekenis van offerwetgeving laat zien hoe heilig God is. Met name de link die De Vries legt tussen het paradijs en de tabernakeldienst is erg interessant. “De tabernakel wordt ons getekend als microkosmische weergave van hemel en aarde” (39). Zoals God wandelde in de hof was Hij ook aanwezig in de tabernakel: zowel het paradijs als de tabernakel hadden hun ingang naar het oosten en de boom des levens komt overeen met de menora. Kortom: ook in dit gedeelte vallen allerlei nieuwe dingen te leren. Een minpunt is wel dat er vaak herhalingen voorkomen als het over de verschillende offers gaat.
Prof. dr. Paul gaat als laatste in op de beloften in het Oude Testament. Veel mensen zullen de vragen die hij stelt herkennen en zijn conclusie wil ik u niet onthouden. Nadat hij gewaarschuwd heeft om nooit beloften één op één over te nemen omdat die specifiek voor Israël waren, stelt hij: “Het is beter om uit te gaan van Gods handelen met mensen en in Zijn omgang met Israël patronen van handelen te ontdekken die de omgang van één volk te boven gaan” (102).
Een beknopt en interessant boekje dus. Wel moet gezegd worden dat de kwaliteit van de verwijzingen erg uiteenloopt. Zo geeft dr. Versluis tal van interessante verwijzingen terwijl er in het gedeelte van dr. De Vries nauwelijks verwijzingen voorkomen, waardoor de mogelijkheid om makkelijk verder te lezen ontbreekt. En dat is wel waar dit boekje om vraagt. Het is een introductie op de vele vragen die liggen rond de thema’s geweld, offers en beloften. Het boek is toegankelijk en leerzaam, maar bespreekt lang niet alles. Wie dieper wil graven in één van deze thema’s zal dan ook naar meer literatuur op zoek moeten dan alleen dit boek.
