Dienaar van het Evangelie

Waarde 

lemand die oog had voor de rijke betekenis van de belijdenissen van de kerk, was drs. K. Exalto (1919-2003). Hij was een markant figuur in de kringen van de Gereformeerde Bond. Hij heeft tal van bestuursfuncties bekleed en veel boeken en artikelen in kerkelijke tijdschriften geschreven. In dit artikel geef ik enkele gedachten weer uit een lezing die hij heeft gehouden op 26 oktober 1987. De titel luidde: ‘De waarde en het gezag van de belijdenis geschriften’. Het christelijk geloof, zegt Exalto, rust in Christus, die als de Middelaar Gods en der mensen ons vlees en bloed heeft aangenomen, die leed en stierf, enzovoorts, m.a.w.: ons geloof rust op beleden worden. Het belijden is wezenlijk voor het christelijk geloof. 

Leertucht 

Hij merkt vervolgens op dat in zijn tijd al in de Gereformeerde Kerken Synodaal een totale leervrijheid ontstond. Zelfs de opvattingen van de hooglerarert Kuitert en Wiersinga, die lijnrecht tegen de Schrift ingingen, werden niet onder kritiek gesteld. Ook over de ontwerpkerkorde van de Verenigde Protestantse Kerk in Nederland, die toen in bespreking was, is hij niet positief. Die ontwerp kerkorde biedt, volgens hem, geen enkele mogelijkheid meer om kerkelijke tucht uit te oefenen.

Nieuwe Testament

Aan de hand van het Nieuwe Testament, laat hij zien dat het christelijk geloof niet zonder belijden kan en de kerk niet zonder belijdenissen. In het Nieuwe Testament vinden we al doctrinaire en confessionele uitspraken, zo stelt hij. Hij verwijst o.a. naar 1 Timotheiis 3:16: ‘God is geopenbaard in het vlees; gerechtvaardigd in de geest; gezien van de engelen, gepredikt onder de heidenen en opgenomen in heerlijkheid.’ De vorm die deze tekst in het Grieks in het Nieuwe Testament heeft, bewijst dat we hier met een oude belijdenis te maken hebben. Ook in 1 Korinthe 15 komt een oude belijdenis voor als Paulus zegt dat Christus gestorven is voor onze zonden, dat Hij begraven is en opgewekt is naar de Schriften. In Filippenzen 2 vinden we een Christushymne en ook die is een oudchristelijke belijdenis. Tenslotte wijst hij op 1 Timotheiis 6: 13 waar we lezen dat Christus voor Pontius Pilatus een goede belijdenis heeft afgelegd. En Hij was ons daarin tot voorbeeld.

Exclusief
Al deze belijdenissen droegen een exclusief karakter. Degenen die daarvan afweken, werden vervloekt. De apostel Johannes zegt: ‘Alle geest die niet belijdt dat Jezus Christus in het vlees gekomen is, die is uit God niet, maar dit is de geest van de antichrist (1 Johannes 4: 3). In evangelische bewegingen, aldus Exalto, wil men van de belijdenis zoals die  in de kerk is ontwikkeld, niet weten. Men zegt aan de Bijbel genoeg te hebben en belijdenissen zijn niet nodig. Volgens Exalto is dat een vorm van zelfbedrog. Want, zegt hij, iedere groep leeft uit een bepaalde traditie en zelfs die traditie laat meebepalen wat men gelooft.

Trouw 
Dit moeten we ter harte nemen. De evangelische beweging heeft immers in deze tijd een geweldige aantrekkingskracht. Maar... zijn hun opvattingen altijd Bijbels gefundeerd? Denk aan de opvattingen over de
kinderdoop als teken van het verbond. Dat is een gedachte die met name in de Heidelbergse Catechismus beleden en in de Heilige Schrift teruggevonden wordt. Velen in de evangelische beweging kiezen voor de volwassendoop en leggen de nadruk op de geloofsbeslissing van de mens. Alsof het niet de Heilige Geest is, Die het geloof in de harten werkt. Laten wij trouw zijn aan de belijdenis van de kerk van alle
eeuwen en alle opvattingen, die in onze tijd naar voren worden gebracht, daaraan toetsen.