Drie Duitse vrienden

Van Reenen schetst de toestand zoals die was in de jaren voorafgaande aan de Tweede Wereldoorlog in Duitsland. Hij laat ons kennis maken met drie Duitse vrienden, Otto, Hermann en Jakob. Ze wonen in ene klein Duits dorpje. Jakob, van joodsen bloede, zit bij zijn kameraden in dezelfde klas bij het vervolgonderwijs. Jakobs vader heeft een kledingzaak. Adolf Hitler is in Duitsland aan de macht gekomen met zijn nazi-partij. De grote beïnvloeding en dreiging die daarvan uitgaat, wordt alom in het land waargenomen. De jeugd sluit zich aan bij de Hitlerjugend. Jakob komt steeds meer alleen te staan. In de klas zijn er bepaalde leraars die hem kleineren en die openlijk partij kiezen voor Hitler. Ook zijn vrienden laten hem alleen naar huis fietsen, alhoewel Hermann nog wel eens iets voor hem opkwam, als Jakob geschopt werd en geslagen op het schoolpein of odnerweg. Maar...ook Jakob, die vele op eheft met een aardig meisje uit zijn dorp, Elsa, wordt ten slotte lid van de Hitlerjugend en gaat mee op een kamp. Zijn vader is er fel op tegen. Die moet niks vna Hitler hebben en wordt op een dag zelfs opgehaald op de boerderij, waar hij woont. Gelukkig komt hij weer thuis, maar de dreiging blijft aanwezig. Jakob gaat, tegen de zin van zijn vader, mee naar Neurenberg, naar een partijdag. Hij raakt daar onder de indruk van alles wat hij er ziet. Maar toch...ook Elsa, die er aanwezig is en die hij even spreekt, voetl zich op haar gemak. Als de Kristallnacht komt en de winkel van Jakobs vader geroofd wordt en de glazen stuk geslagen, als ook de synagoge in brand wordt gestoken, dan komt er toch het besef bij Hermann dat zijn vader gelijk heeft met zijn kijk op de zaak. Hermann en Elsa, maar ook Jakob, gaan naar een oom en tante, waar Jakob achter blijft als onderduiker. Hermann en Elsa mogen een paar weken blijven logeren. Knap is de dreigende sfeer die Van Reenen tekent, heel het boek door. De opzwiepende krijgsliederen die gezongen worden en die klinken in de Duitse straten en ook het kleineren en achteruit zetten van Joden als Untermenschen, dat element komt bijzonder sterk uit de verf. Uiteindelijk blijvne er inderdaad drie Duitse vrienden over: Jakob, Hermann en Elsa! Otto is afgevallen...Een boek waarbij de vraag van Hermanns vader centraal staat: Heeft Hitler het echt bij het rechte eind? Achterin staan vertalingen van de Duitse liederen, alsmede een aantal kenmerkende foto's uti de tijd van Kristallnacht.