Kruitdamp

In augustus van dit jaar vond een gigantische explosie plaats in de haven van Beiroet, die aan ongeveer 200 mensen het leven kostte. De schade was gigantisch. De buskruitramp in Leiden in 1807 kostte het leven aan 150 mensen en verwoestte 220 woningen compleet. Overal in Leiden was schade aan gebouwen te bespeuren. Het onderwerp ontploffing spreekt tot de verbeelding en leent zich zeker voor een boek.

In de roman ”Kruitdamp” heeft Maarten Brand drie verhaallijnen verwerkt die door elkaar heen lopen. De eerste is die van Hugo van Meerten, de substituut-schout die de situatie na de ontploffing tracht te beheersen en onderzoek doet naar de ramp. Hierdoor komt hij met allerlei mensen in aanraking. De tweede lijn betreft die van zijn zoon Herman-Willem, die op het moment van de ontploffing in een klaslokaal zit, gewond raakt en er uitgehaald moet worden. De derde verhaallijn gaat over de schippers van het rampschip, die de schrijver volgt tot vlak voor de ramp.

Het bijzondere van deze derde lijn is dat de datering hier anders loopt dan van de eerste twee verhaallijnen, waardoor de lezer een soort reconstructie kan maken van de toedracht en de oorzaak van de ramp. Hoewel de oorzaak nooit bekend geworden is, lijkt er wel zoveel duidelijk dat de schippers van het kruitschip het niet zo nauw namen met de regels.

Zo dronken ze nogal wat alcohol tijdens de reis en bestaat de kans dat ze vuur gebruikten. De schrijver merkt op dat hij zoveel mogelijk de feiten en de informatie uit getuigenverklaringen gevolgd heeft. Hij heeft zich ook veel moeite getroost om details historisch correct te beschrijven, bijvoorbeeld over de route van het kruitschip en over de grachten die enorm stonken – schippers moesten oppassen dat de mensen hun behoefte niet boven hun hoofden zouden doen.

Het verhaal had wel iets spannender kunnen zijn als de schrijver meer had ingezoomd op de ontploffing zelf. De enige die de ontploffing echt beleeft, is Herman-Willem en dat is tegelijk een van de spannendste gedeelten van het boek. Ook had de spanning in de belevenissen van de schippers net voorafgaand aan de ramp wat opgevoerd kunnen worden.

Al met al is het een mooi gecomponeerd boek over een tragische gebeurtenis in ons land dat lezers die geïnteresseerd zijn in geschiedenis zal aanspreken.