Met diep ontzag

Terecht wordt in de inleiding gesteld dat Burroughs een zeer geliefd schrijver was, maar het is niet juist hem aan te duiden als de leider van de ‘independente stroming’ onder de leden van de Synode van Westminster (13). Algemeen wordt zijn collega en geestverwant Thomas Goodwin als leider aangemerkt. Wel was Burroughs een prominent en zeer actief lid van deze synode.
Daarnaast was hij druk met preken op zondag in twee grote gemeentes in Londen (al was hij geen predikant, maar alleen  lecturer’). Hij overleed in 1646 op 47-jarige leeftijd. Van Burroughs zijn veel boeken – veelal verzamelde preken – uitgegeven, de meeste na zijn dood. Thomas Goodwin gaf samen met zes vrienden en collega’s in de periode 1648-1668 zijn verzamelde werken uit in zestien delen. 'Met diep ontzag' was er echter niet in opgenomen. Was het over het hoofd gezien? Aan de inhoud kan het niet hebben gelegen. Thomas Brooks – die geen deel uitmaakte van de groep rond Goodwin – werd in 1674 door een ‘dierbare vriend’ (26) gevraagd een voorrede bij deze uitgave te schrijven. Brooks was ook een geliefd puriteins schrijver. Van hem werd onlangs het boek 'De hemel op aarde' uitgegeven.
Het is positief dat de uitgever ervoor heeft gekozen om ook deze uitgebreide en lovende voorrede van Brooks op te nemen. Na de eerste druk in 1674 werd het Engelstalige boek in 1991 door de Amerikaanse uitgever Soli Deo Gloria opnieuw uitgegeven, waarbij lange paragrafen werden ingekort en de spelling gestandaardiseerd. Er zouden geen omvangrijke en leerstellige aanpassingen zijn aangebracht. In dit nu voor het eerst in het Nederlands vertaalde boek is niet vermeld op welke uitgave de vertaling is  gebaseerd. De voetnoot op pagina 95 wekt de indruk dat de vertaler de uitgave van 1674 in ieder geval onder ogen heeft gehad.
Hoewel de Nederlandse titel 'Met diep ontzag' de lading goed dekt, wijkt die wel af van de oorspronkelijke titel 'Gospel Fear'. Opmerkelijk is dat bij veel van Burroughs’ boeken het woord ‘Gospel’ in de titel voorkomt. Het Evangelie staat in zijn werken centraal. Daarom is het jammer dat dit woord ‘Evangelie’ niet in de Nederlandse titel voorkomt. Het centrale thema van het boek staat vermeld op pagina 109: ‘Er zijn twee aangename zielsgestalten waardoor Gods Naam geheiligd wordt onder het horen van Zijn Woord: een bevend hart en een week hart.’ De eerste drie preken gaan over Jesaja 66:2 (een bevend hart) en de laatste vier over 2 Koningen 22:19 (een week hart). De eerste preek werd gehouden op 19 november 1643, de tweede pas circa zes maanden later, op 26 mei 1644, hoewel het een vervolg is op de eerste preek. We kunnen slechts gissen naar de oorzaak van deze onderbreking. Had het te maken met drukke bezigheden in het kader van de Synode van Westminster die toen net begonnen was? Feit is dat Burroughs intensief betrokken was bij deze poging tot eenheid tussen de Engelse en Schotse kerken.
In het begin van de eerste preek noemt Burroughs de vier te behandelen hoofdpunten (33). Het is jammer dat pas na enige  inspanning duidelijk wordt hoe hij die in de eerste drie preken behandelt. Het eerste punt, wat beven inhoudt, wordt behandeld op pagina 33-36. Het tweede punt, waarom het hart beeft, wordt uitgebreid behandeld op pagina 36-52. Daarna volgt op pagina 53-59 een toepassing. Het derde punt, het verschil tussen een gelovige en een hypocriet, wordt behandeld op pagina 61-79. Het vierde punt – waarom beven aangenaam is voor God – wordt behandeld op pagina 79-85, waarna een uitgebreide toepassing volgt. Burroughs stelt: ‘De Heere aanvaardt het beven in plaats van gehoorzaamheid, ja, nog meer dan gehoorzaamheid’ (93). Het is jammer dat er geen tussenkopjes zijn aangebracht. Dan zouden deze drie preken beter te volgen zijn. Misschien een idee voor als het boek de herdruk krijgt die het zeker verdient! 

De laatste vier preken zijn gehouden in de juni 1644, vlak voor de overwinning van het gecombineerde Schotse en parlementsleger op het leger van de Engelse koning in de slag op Marston Moor (2 juli 1644). In deze preken lijkt Burroughs enkele keren op die kritieke periode in de Engelse burgeroorlog te wijzen (118, 148). Hij ontwijkt lastige vragen niet. Op de vraag waarom de koning Josia mannen stuurde naar de profetes Hulda – en niet naar de profeet Jeremia – antwoordt Burroughs, dat Hulda dichtbij woonde. Josia had haast. Het maakte niet uit bij welke mensen, hoe laag ook, hij Gods voornemen te weten kon komen (114). In deze preken over een week hart noemt Burroughs vijf punten om te weten wat de aard van een week hart is en om te onderzoeken of sprake is van een week hart (153-158). Het is jammer dat het derde en vijfde punt in de tekst niet zijn terug te vinden. Zoiets  verdient een toelichtende voetnoot. Dat geldt ook voor diverse personen die hij citeert. Bernardus (21, 162) is ongetwijfeld Bernard van Clairvaux, de bekende middeleeuwse Franse abt. Arias Montanus (197) is wellicht minder bekend. Hij was een Spaanse geleerde die de Antwerpse Polyglot, een vijftalige Bijbeluitgave, redigeerde. Bij de voorname Schotse vrouw die banger was voor het bidden van John Knox dan voor een groot leger (176) had vermeld kunnen worden dat dit Mary Queen of Scots was. Afrondend, de vertaling leest vlot en is nauwkeurig. Het woord ‘broadseal’ (57, 126) is vertaald met ‘koninklijk zegel’.  Weliswaar taalkundig juist, maar zou het voor de lezer van nu niet duidelijker zijn als dit vertaald zou zijn met ‘gezegeld koninklijk besluit’? Zo zijn er meer kanttekeningen te maken. Dit alles neemt niet weg dat ik voluit achter deze uitgave kan staan. Terecht stelt Burroughs dat u niet mag steunen op de teerheid van uw hart, maar dat het beter is om te zien op Christus (177). Ook moeten we oog hebben voor de ellende van onze broeders elders op de wereld (202).
Aanbevolen!