Tegenstrijdige verlangens

In de bundel ”Tegenstrijdige verlangens” geven verschillende schrijvers hun visie op deze huidige ontwikkeling. Men wil anders dan gebruikelijk tegen de secularisatie aankijken. Niet zozeer de cijfers en de klachten over dit proces wil men aanstippen, maar meer de wortels aanwijzen en de mogelijkheden aanreiken voor christenen om hiermee om te gaan. Cijfers zijn dus in dit boekje vrijwel niet te vinden. Het boekje telt vier inhoudelijke bijdragen en drie mooie Bijbelstudies. Laat ik over de vier waardevolle bijdragen iets schrijven. De eerste bijdrage is van prof. dr. H. J. Paul. Hij ziet secularisatie als een proces waarbij mensen het vervullen van hun (diepste) verlangen meer en meer in de aardse en zichtbare dingen zoeken. Kerkverlating en open winkels op zondag zijn hooguit gevolgen van dit proces. We hebben de hemel ingeruild voor de aarde, helaas vaak ook in de kerk. Ik denk dat dr. Paul hier belangrijke dingen zegt. Wie bijvoorbeeld Calvijn leest over het toekomende leven (Inst. 3:9) kan zijn overwegingen alleen maar onderstrepen. Het oordeel begint van het huis van God. De tweede bijdrage gaat over de bekende uitspraak van Luther dat waar het Evangelie eens geweest is, het niet zal terugkeren. Ds. J. IJsselstein uit Kampen gaat deze uitspraak na in zijn verband en geeft een heldere toelichting. Luther heeft deels gelijk als hij benadrukt dat we van het Evangelie gebruik moeten maken als het tot ons komt. Deels heeft Luther ongelijk, want in allerlei donkere tijden heeft de Heere, in de weg van bekering en gebed, ook wel een ommekeer gegeven. Een mooie en leerzame bijdrage. De derde bijdrage is van ds. A. Beens. Hij gaat vanuit Jesaja 63 en 64 (‘Och, dat Gij de hemelen scheurdet…’) in op de nood van onze tijd. Er is inderdaad grote nood, maar bij God zijn uitkomsten. Ds. Beens wijst onder andere op de kerkelijke verdeeldheid en de moderne theologie als bronnen van zorg. Zelf zou ik eerder het verkleefd zijn aan aardse goederen willen noemen. Daar hebben gewone kerkgangers, denk ik, het meeste mee te maken. De laatst bijdrage is van dr. M.J. Kater. Hij probeert een perspectief te bieden voor de toekomst. Vooral de prediking kan hierbij een belangrijke taak vervullen. De Bijbelse gerichtheid op Gods toekomst zou meer aan de orde kunnen komen. Hij besluit zijn bijdrage met: ‘Hoop voor de kerk? Secularisatie als kans? ‘Houdt in gedachtenis, dat Jezus Christus uit de doden is opgewekt’ (2 Tim. 2:8). Dat geeft gegronde hoop voor de kerk als Gods werk en voor het werk in de kerk’ (blz. 88, 89). Tenslotte wellicht nog één klein puntje van aandacht. In de eerste bijdrage, die mij het meest fundamenteel lijkt, wordt gewezen op de verschuiving van het verlangen. Van hemel naar aarde, van toekomende wereld naar deze wereld. Van geestelijke goederen naar tijdelijke goederen. Misschien moet dat in een ander boekje nog eens wat meer worden uitgewerkt. Want de welvaart - geld en goed dus - maakt heel wat stuk. Ook in de kerk. Ook in de reformatorische gezindte zijn we ‘moderne’ mensen geworden die - en ik bedoel dat niet spottend - lekker eten belangrijker vinden dan bidden. We beleven het aardse bestaan vaak niet als een ‘gestadige dood’ zoals ons doopformulier dat uitdrukt. De overdenking van het toekomende leven (Calvijn) leidt - denk ik - een kommervol bestaan. Moeten we, vooral in de kerk, niet meer terug naar de gedachte: hier beneden is het niet. En dat we in dat licht bezien maar niet teveel ‘oplossingen’ moeten bedenken, maar meer en dan heel persoonlijk het sursum corda (‘omhoog de harten’) beoefenen. Maar dat is slechts een opmerking terzijde bij deze mooie bundel met studies over de secularisatie.